تورکجه آذرباجانین تقویمی
عکسن کیفیتی یوخاریدی الیه بیلرسیز اوستونده ساغ کلیک الیب و save as کلمه سینن هاردیزا یوکلیه بیلرسیز

1- 6. الیفنامه

الیفبا حرفلرینین بیر به بیر شعره سالېنېب تفسیر ائدیلمه‌سینه، الیفنامه دئییلیر. بو نوع شعر، عاشېق شعری شاخه‌لریندن بیری سایېلماقدادېر. نسیمی یازدېغې الیفنامه‌لرده، حروفیلیڲین حرفلر حاققېنداکې دۆشۆنجه‌لرینی راحاتجا تفسیر ائتمیشدیر. اۏ، الیفبا حرفلرینی باشدان سۏنا و یا سۏندان باشا، ترتیب ایله قصیده قالې‍بېندا و هر حرفی بیر بئیتین باشېنا سالاراق شرح ائتمیشدیر.

همین شیوه ایندیه قده‌ر عاشېق شعرینده مرسوم اۏلان شیوه‌لردن سایېلېر. تۆرکیه‌ده بکتاشیلر و علویلر آراسېندادا بو طرز شعرلر، نسیمی‌نین تأثیری ایله طریقتین دینی- فلسفی دۆشۆنجه‌لرینی بیر آزدا اسرار انگیز بیر هاوا ایله آچېقلاماق مقصدی ایله رایج اۏلموشدور.[1]

آذربایجان دیوان ادبیاتېندا الیفنامه یازان شاعیرلر چۏخ اۏلموشلار. بو نوع شعرین اۏخوجولار طرفیندن داها یاخشې منیمسنمه‌سی اۆچۆن، آشاغېداکې پیغمبر نعتینده اۏلان الیفنامه‌نی نقل ائدیریک:

ادبیات تاریخیمیزده الیفنامه‌لر، اوستادنامه کیمی عاشېق شعر قالېبلارېنادا سالېنمېشدېر.

نسیمی‌نین الیفنامه‌لری‌نین اؤزۆنه مخصوص حال و هواسې واردېر. او، بورادا یئنه‌ده اؤزۆنۆن اۆره‌کدن ایناندېغی حروفیلیک اینانجلارېنې تفسیر و تبلیغ ائدیر.

2- 6. قصیده

قصیده کلمه‌سی‌نین آنلامې قصد ائتمک و یؤنلمک دیر. شعرده: معلوم بیر هدف ایله یازېلان اوزون شعر فۏرماسېدېر. قصیده‌ده بیرینجی بئیتین ایلک مصراعی بۆتۆن بئیتلرین سۏن مصراعلارې ایله اویاقداش یا هم‌قافیه اۏلمالېدېر.

قصیده ان آزې 15 بئیت و ان چوخ 99 بئیت اۏلور.

قصیده‌نین آشاغېداکې مهم نۏعلارې واردېر:

1. تحمیدیه. 2. نعت. 3. منقبه. 4. مدحیه. 5. عرفانیه. 6. اجتماعیه. 7. فلسفی. 8. اؤیود وئریجی. 9. سیاسی. 10. انتقادی.

نسیمی‌نین قصیده‌لری عمومیتله 1، 2، 3 و 5 - نجی نۏعلاردان سایېلېر. اۏنون قصیده‌لری ایستر الیازمالار، ایسترسه‌ده چاپ اۏلموش دیوانلارېندا ایندیه قده‌ر داغېنېق حالدا، دیوانېن مختلیف یئرلرینده یئرلشدیریلمیشدیر.

بیز بو چاپدا، قصیده‌لری خاص بیر بؤلومه توپلادېق. اۏنون قصیده‌لری آراسېندا 51، 47، 43، 34، 33، 32، 22 و 21 بئیتلی قصیده‌لر واردېر.

3- 6. غزل

بو کلمه‌نین معناسې قادینلار ایله عاشیقانه صحبت ائتمک دیر. شعر دۆنیاسېندا ایسه 6 بئیتدن آز و 15 بئیتدن چۏخ اۏلماماق شرطی ایله یازېلان عئشق و گؤزللیڲی ترنّم ائده‌ن شعردیر. غزلده‌ده قافیه‌لر، قصیده‌ده دئدیڲیمیز کیمی گلر. بیرینجی بئیته مَطلع، سۏن بئیته مَقطع دئییلیر. شاعیرین تخلّص آدې مقطعده گلیر. نسیمی‌نین غزللری آذربایجان ادبیات تاریخی‌نین ان لطیف و اۏیناق غزللری حساب اۏلونور و بعضاً دانېشېق دیلی قده‌ر ساغلام و طبیعی‌دیر. اۏنون غزللری عمومیتله عاشېقانه- عارفانه غزللر حساب اۏلونور. نسیمی دیوانلارېنا مینه یاخېن غزل سالېنمېشدېر. بوز بورادا اۏنا انتسابې مشکوک اۏلان غزللری آیرې بؤلۆمه یېغدېق. بیز 401 قطعی و 98 منسوب غزل تقدیم ائدیریک.

4- 6. ترجیع‌بند

بندلر ایله قورولان اوزون بیر شعر بیچیمیدیر. هر بند بیر غزل کیمی اۏلور، بندلری بیر- بیرینه باغلایان «واسیطه‌ بئیت»، هر بندین سۏنوندا تکرار اۏلور. عمومیتله شاعیریمیزین چاپ اۏلموش دیوانلارېندا یئرلشن اۆچ گؤزه‌ل ترجیع‌بندی بورایا تۏپلادېق.

5- 6. مربع

دؤرد مصراعلی بندلردن تشکیل تاپان و بندلری‌نین دؤردۆنجۆ مصراعلارې اویاقداش اۏلان شعره مربع (= دؤردلوک) دئییلیر. مربع بیچیملی شعرلرین بندلری‌نین ایلک اۆچ  مصراعی‌دا اویاقداش اۏلمالېدېر. نسیمی‌نین حضرت پیغمبرین لا فَتی الا عَلی، لا سَیفَ الا ذوالفَقار حدیثینی تضمین ائتدیڲی بیر و «مستفعل مفعولن» وزنینده باشقا مربّعی واردېر.

6- 6. مستزاد

بو کلمه‌نین آنلامې زیاده‌لنمیش دیر. هر غزلین مصراعېنا قیسا بیر مصراع آرتېرېلاراق دۆزه‌لیر. آرتېرېلان قیسا مصراعېن آدې زیادهدیر. زیاده گره‌ک قاباقکی مصراعېن معناسېنې تکمیل ائتسین و حذف اۏلارسا، اصل مصراعېن معناسېنا خلل یئتیرمه‌سین و اصل مصراع ایله اۏیاقداش اۏلسون. نسیمی آدېنا معروف اۏلان 8 مستزادې بورایا تۏپلادېق.

7- 6. مثنوی

بو کلمه‌نین معناسې ایکیلی دیر. هر بئیتین مصراعلاری مستقل قافیه‌لی اۏلان شعر نوعودور. نسیمی‌نین بورادا ( 3 ) مثنویسینی نشر ائدیریک. بیرینجی مثنوی 51 بئیتدیر و نسیمی دیوانې‌نېن بۆتۆن نسخه‌لرینده باشدا گلمیشدیر. بو مثنوینی اۏنون، قارداشې شاه خندانېن جوابېندا یازدېغې روایت اۏلونور.

8- 6. ملمّع

بیر مصراعی تۆرکجه، باشقا مصراعی عربجه و یا فارسجا اۏلان شعردیر. مولوی رومی‌نین تۆرکجه- فارسجا و نسیمی‌نین تۆرکجه- عربجه ملمّعلری واردېر. بیز نسیمی‌دن 7 ملمّع یېغا بیلدیک.

ملمّع عمومیتله غزل بیچیمینده یازېلېر. بئیتلرین بیر مصراعی تۆرکجه و باشقا مصراعی عربجه و یا فارسجا اۏلور. بعضاًده مصراعلارېن بیر پارچاسې تۆرکجه و دیگر پارچاسې عربجه و یا فارسجا اۏلور. بیز نسیمی‌نین 7 ملمّعینی گتیرمیشیک.

9- 6. تویوق

سید نسیمی، قاضی برهان الدین‌دن سۏنرا، هجا اؤلچولرینه اهمیت وئره‌ن بیر شاعیردیر. اۏنون بو اؤلچۆنۆن تویوق نوعوندا بیزه چۏخلو شعری گلیب چاتمېشدېر.

بیر، ایکی و دؤردۆنجۆ مصراعی اویاقلې یا هم‌قافیه اۏلان و عروض اؤلچۆسۆنۆن فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلن بحرینه مخصوصدور، فارسجا و عربجه‌ده یۏخدور. ان چوخ تویوق یازان شاعیر ایسه قاضی برهان الدین‌دیر. اۏندان سۏنرا حجمجه چۏخ تویوق یازان، نسیمی سایېلېر. اۏنون بیر چوخ تویوقلارې مصرّع دیر. بیز بو نشریمیزده نسیمی‌نین 279 قطعی و 134 مشکوک و منسوب تۏیوغونو تقدیم ائدیریک. نظیره‌لر و مشکوک شعرلر بؤلۆمۆنه‌ده اۏنا منسوب اۏلان تویوقلارې سالمېشېق. نسیمی‌نین دیوانېندا‌، غزل بؤلۆمۆندن سۏنرا، ان جاذبه‌لې بؤلۆم تویوق بؤلۆمۆدۆر.

10- 6. باشقا هجا اؤلچۆلری

یقین ائدیریک کی سید نسیمی‌نین هجا اؤلچۆلری‌نین باشقا فورمالارېندادا شعرلری اۏلموشدور. بئله شعرلر اهل حق، بکتاشیلر و باشقا باطینی طریقتلر آراسېندا رایجدېر. اۏنلار حله‌لیک عموم ادبیات مئیدانېنا چېخمامېشدېر.

آشاغېداکې گرایلی همین طائفه‌لر آراسېندا ائشیدیلمیشدیر و نسیمی‌یه منسوبائدیلیر:

باخ بو دلبرین اۏینونا،

گۆناهین آلمېش بۏینونا.

سحردن عاشېق قۏینونا،

       گیره‌ن دلبرین قۏلویام.

11- 6. شعر صنعتی نمونه‌لری

نسیمی‌نین یارادېجېلېغېندا اوستالېقلا و قصداً ایشله‌دیلن بیر چۏخ شعر صنعتی نمونه‌لری ایله قارشېلاشماق اۏلور.  بونلاردان بعضیلرینی آشاغېدا وئریریک:

1. جیناس: سؤیله‌نیشلری و یازېلارې بیر ولاکین معنالارې آیرې ایکی کلمه‌نی بیر یئرده گتیرمک صنعتی‌دیر. دیوانېن متنینده چۏخلو جیناسلارا راست گله‌جکسینیز. میثال اۆچۆن:

آشاغېداکې غزل نسیمی‌نین جیناس ایشلتمکده سۏن درجه مهارتلې اۏلدوغونو گؤستریر:

2. مراعات نظیر (= تناسب): بیر- بیرلری ایله متناسب و اویغون اۏلان ان آزې ایکی کلمه‌نی بیر مصراع و یا بیر بئیتده گتیرمک صنعتی‌دیر:

3. ایهام: ایکی یادا ایکیدن آرتېق آنلامې اۏلان بیر کلمه‌نی بیر مصراع و یا بیر بئیتده گتیریب، یاخېن آنلامېنې دئییب، اوزاق آنلامېنې قصد ائتمک صنعتی دیر.

4. تضاد (= طباق): ایکی دۆشۆنجه، دویغو و خیال آراسېندا بیر- بیرینه ضدّ اۏلان کیفیتی گؤسترمک صنعتی‌دیر:

5. عکس (= طرد و عکس): بیر مصراعېن آنلاملې ایکی پارچاسېندان بیرینی اؤنجه، ایکینجینی سۏنرا گتیرمک صنعتی‌دیر:

6. حُسن تعلیل: هر هانسې بیر واقعه‌نی گؤزه‌ل و خیالی بیر سبب و علّته باغلاماق صنعتی‌دیر:

هامی یاتیب جیدان اویاخ
بیری واریدی،بیری یوخ ایدی،تانری دان سونرا هئچ کس یوخ
ایدی...اوزاق بیر یوللاردا درین بیر مئشه ده بیر بالاجا کند
واریدی بو کندین اوشاقلاری بیر –بیریله یولداش کیمی
اوینایاردیلار یئیردیلر ایچردیلر گاهی ده باشقا اوشاقلار کیمی
ساواشاردیلار.
گونلرین بیر گونو بو اوشاقلارین آنالاری باخیب گوررلر کی قورو
اودونلاری قورتولوب.اونا گوره اوشاقلار دئیرلر:آی اوشاقلار
!صاباح سحر تئزدن دوروب مئشه یه گئدیب بیر آز قورو آغاج
ییغیب گئتیررسیز!
اوشاقلار هاموسو ایپلرین –آیاق قابلارین،یئیجکلرین سازلاییب
باش اوسته دئییب ، سئوینجک یاتدیلار.بو اوشاقلار ایچینده بیرده جیرتدان آدیندا بیر اوغلان اوشاقی
واریدی.او بیر آز تنبل آمما فیکیرلی یدی.اونا گوره آناسینا دئدی:آنا جان ! ممکون اولسا سن منیم
ایپیمی آیاق قابلاریمی،یئیه یمی حاضیرلا،منده سنه چوخلو اودون گئتیرم!
صاباح سحر ایسه کند اوشاقلاری مئشه یه ساری یولا دوشودولر.گئت هاگئت مئشه نین ان درین
آغاجلیق لارینا چاتدیلار.اورا قوری آغاج ایله دولوایدی.هامئی باشلادی اودون یغماقا آمما جیرتدان
آی جیرتدان »: بیر کوتان اوسته ایله شیب یئمه یه باشلادی.آقشاما یاخین لاشارکن دوست لاری دئدی
جیرتدان باخدی کی بیر چوپ ده توپلایا بیلمه « !بیر شله میزی باغلامیشیق گئتمه ک ایسته ییریک
یولداشلار !نه اولار هرنیز بیر آز اودون منه »: ییب.اونا گوره باشلادی یولداشلارینا یالوارماقا
« وئرسیز؟من ده کنده سیزه ایده وئره رم
اولسون!هر بیریمیز سنه بیر دنه اودون وئریریک گل اولاری ییغ ایپ یله باغلا ! »: یولداشلاری دئدی
آِ یولداشلار منیم الیم یاواش دیر!سیزلر یوبانارسیز گلین وردیگنیز اودونلاری »: گئنه جیرتدان دئدی
یولداشلاری ناچالیقدان اودونلاری ایپه « ایپه ییغین من ده یئرینه کنده چاتاندا سیزه گیردکان وئره رم
باغلاییب جیرتانین بئلینه آتدیلار.گئت ها گئت یول گئتدیلر آمما مئشه ده آغاجلار بیر –بیرلرین
ایله بوروموشدولر کی گون ایشیقی اورا چاتمیردی،هاوا قارانلیقلاشیب اونلار یول لارین
ایتیردیلر.بیریسی دئدی:ساغدان گئدک!اوبیری دئدی:یوخ سولدان گئتملییک! دیگر یولداشلاری
دئدی:من دئیرم دوز گئدک !اوبیریسی دئدی:یوخ من دئیرم گلدیگمیز یولی قایداق!

یولداشلار گلین گوره ک »: بیردن مئشه نین قارانلیقیندان بیر ایشیق گوزلرینه گلدی .جیرتدان دئدی
بو ایشیق هاردان گلیر؟ آمما اوشاقلار دئدیلر کی:بللی دیر کی بیر ائو دیر گلین گئدک! هر کیم کی
اوردا یاشیر او بیزه یولو گورسه در!
بو سوزلری دئییب یولا دوشدولر،گئدیب ایشیقین اولان ائوه چاتدیلار ،آمما اورانین دربه چه لری
چوخ بویوک و یکه ایدی! قاپسین چالیب بیر آزگئچمه دن قاپو آچیلدی؛ آمما نه اولسا یاخشی دیر؟
هه! بیر یکه قارا دئو!!
او اوشاقلاری گورجه ک سئوینیب اورینده دئدی: آها ! بودا منیم شام یئمه گیم.اوزلری اوز
آیاقلاریایله گلدیلر!آمما اوزده اوشاقلارا گوله-گوله دئدی: آی بالالاریم ! سیز هارا بورا هارا ؟
اوشاقلار اودون آپارماق لارین مئشه ده ایتمه کلرین دئوه دئدیلر.دئوده گوله رک دئدی:هئچ عیبی
یوخدور ایچری گلین و گئجه نی بوردا یاتین صاباح سحر تئزدن دوروب سیزلری آپاررام
ائولرینیزین یولو ن گورسه درم!
اوشاق لار یاری قورخو یاری علاج سیزلیق دان ائوه گیردیلر جیرتدان دئوین بوشقابیندا آدام
سوموکلرینی گوروب اوز حسابین گئتدی و باشا دوشدی کی بو دئو آدام یئین دئودی آمما اوشاقلارا
هئچ بیر سوز دئمدی .دوغروسو اونلاری بوندان آرتیق قورخودماق ایسته مه دی.دئو اوشاقلارا بیر آز
یئمیش وئریب سونرا هاموسونو بیر دولابچایا سالیب قاپولارین باغلادی.اوشاقلار یورقونلوقدان هر
بیری بیر بوجاقدا دوشوب یاتدی.آمما جیرتدان دولابچانی دولانیب بیر آز گیردکان تاپدی باشلادی
اونلاری سیندیریب یئمه یه.دئو آز زمان دان سونرا اوشاقلارین بیر ین آپاریب یئمک ایسته دی
.گوردی دولابچادان تاپا-تاپ سسی گلیر.اونا گوره دئدی: دئولرده قارا بویاق-کیم یاتیب کیم اویاق؟
جیرتدان دئدی: گوللرده آلا بولاق –هامی یاتیب چیرتدان اویاق!
دئو دئدی:جیرتدان نه یه اویاق؟
جیرتدان دئدی: آخی جیرتدان آناسی هر گئجه اونا یومورتا پیشیریب وئره ر جیرتدان یئیر سونرا
یاتار!
دئو بیر یومورتا پیشیریب گئتیرر وئریر جیرتدانا جیرتداندا اونی یئییب گنه باشلیر
گیردکانسیندیریب یئمه گه.
دئو گئنه گلیر اوشاقلارین دولابچاسیندان بیرین آپارسین یئسین گورور کی گئنه سس گلیر ؛
یاواشجا دئیر: دئولرده قارا بویاق- کیم یاتیب کیمن اویاق؟
جیرتدان دئیر : گوللرده آلا بویاق – هامی یاتیب جیرتدان اویاق!
دئو دئیر: جیرتدان نه یه اویاق؟

جیرتداندا دئیر: آخی جیرتدانین آناسی هر گئجه اونا اله کده سو گتیره جیرتدان ایچیب سونرا یاتار!
دئو آجیقلی گئدیب بیر اله ک تاپیب چایا ساری یولا دوشور.چایدان اله کی سویا باسی بئله فیکیر
ائلیر کی دولوب و اله کی قالدیریر آمما گورور کی سو یوخدور.گئنه باشدان دولدورور آمما گئنه سو
اله کدن سوزوب سویا توکولور.دئو بو ایشدن یورگون آرقین گلیب دئیر :آی جیرتدان من آنان
کیمی اله کده سوگتیره بیلمیرم اولار بارداق دا سنه سوگتیرم!
جرتداندا دئیر :دای نه ائلیک گئت بارداقدا منه سو گتیر!دئو گئدیب بارداقدا سو گتیریر و جیرتدان
ایچیر.
بیر آز سونرا گئنه دئو کی بته ردن آجیخمیشیدی دونور دولابا کی گورو گئنه سسس گلیر؛
دئیر:دئولرده قارا بولاق-کیم یاتیب کیم اویاق؟
جیرتدان گئنه دئیر:گوللده آلا بویاق-هامی یاتیب جیرتدان اویاق!
دئو دئیر: گئنه ندن یاتمامیسان!نه ایستیرسن؟
جیرتدان دئیر :منیم آنام منه یاتمادان مکه پیشیری بوئرردی !
دئو دئیر :مکه ندی؟
جیرتدان گورور کی دئو بیلمیر مکه ندی اونا گوره دئیر:دئو سن گئت اود یاندیر من سنه مکه وئرم!
دئو گئدیب اود یاندیریب سونرا جیرتدان دئیر کی سن پیشیرمک باشاریرسان ؟دئوده دئیر :یوخ
باشارمیرام!
جیرتدان دئیر:بس اوندا قوی اوزوم گلیم تئز پیشیریم تئزده یاتیم! دئو کی آجیندان لاپ اولوردو
دئدی: هه!یازیق جیرتدان !سن مکه نی یئ سونرا منده سنی یئیم!دئو قاپینی آچیب جیرتدانی
دولابدان چیخاردیر.
جیرتدان چیخیب گورور کی اود یانان یئرده بیر آغاج واردیر کی مئیوه لری یئتشیب سالانیر.دئیر:
سنین ائوینده مکه اولا –اولا بیلمیرسن مکه نه دی؟ ایندی کی مکه لری دیدین گل سنه اونلارین
پیشیرمه گین ده اورگدیم بیز گتدیکدن سونرا سن اوزون اونلاری پیشیری بآجالاندا یئیرسن!
دئو اورگینده دئدی: آی یازیق دئیرسن کی بیرینیزده بوراخاجاقام! هاموزو یئیه جاقام! آدام اولان
یئرده مگر مکه یئیرلر! شاقیلی بادام اولان یئرده مکه نه دی اود نه دی؟
آمما جیرتدانی یاهالتماق ایچین قبول ائله دی.دئو دئدی:مکه لری وئر نه تهر دئیرسن پیشیریم !
جیرتدان دئیر :ایندی بو مئیوه لرین بیرین آل دیشیوین آراسینا سونرا اونی توت اودون اوستونه
اوندادی کی مئیوه لر پیشر!

دئوده آلدانیب بو ایشی گوره ر؛ مئیوه لرین سویو اودا دامجلاییب برک توستی دوشور و دئوین
گوزلری آجیشیب داها هیچ بیر یئری گئورمور.
جیرتداندا تیز دونوب دولابداکی یولداشلارین اویالدیب و دئیر کی: نه یاتبسیز کی دورون قاچاق دئو
بیزی یئمک ایستیر!
اوشاقلار دوروب تیز دولابدان چیخیب گوردولر کی دئوین اوز– گوزو اودا یانیب دیر و چیغیریر کی
: آی جیرتدان سنی توتسام بیلم نه ائله یم سنین سوموکلرینده یئیجگه م!
بویاندان اوشاقلارین آتا-آنالاری دا اوشاقلاردا ن نیگران اولوب مئشه یه ساری گلیرلر و اوزاقدان
دئوین یاندیردیگی اودو گوروب اورایا ساری گلیرلر.و اوشاقلارین تاپیلار و هامسی بیرآرادا ال- اله
وئریب اوردان اوزاقلاشیرلار.دئوده گوزلری کور اولدوقوندان ائو –ائشیگین اودا توتوشوب یانیر.
بئله لیکله اوشاقلار ائولرینه دونوب آنا-آتالارنی یانیندا عومور سورولر. 
دیلیوی سوسن قیزدیر هامی گورسون

آچیقلاماق : توضیح ، تشریح

آختاریش : جستجو ، کاوش

اؤرنک : نمونه ، مثال

انکشاف : تکامل ، توسعه

اویغون : مناسب ، مطابق

اینجه : ظریف ، نازک

اینجه صنعت : هنرهای زیبا

ایز : اثر ، رد

باشقا : دیگر

بنیز : چهره ، روی

بیلگین : آگاه ، دانا

تامسینماق : مزمزه

دنیز : دریا

دوستاق : زندان

دویماق : درک ، حس

درگی : مجله

ذیروه : قله

زنگین : غنی ، پربار

ساحه : زمینه

سارساق : ابله ، احمق

ساغلام : تندرست ، سالم

سایاق : شیوه ، روش

سورغو : سوال

سیناق : امتحان ، آزمایش

شانلی : باعظمت

قالدیرماق : بلند کردن

قایناق : منبع ، سرچشمه

قیناماق : سرزنش

قاسیرغا : طوفان ، کولاک

کؤرفز : خلیج

گئرچک : حقیقت

گئری : عقب ، پس

گرگین : بحرانی ، حاد

گؤونمک : فخرکردن ، مباهات

ماراق : علاقه

موغایات : مواظب

مازی : تیله

یئنی : نو ، جدید

یوکسک : بلند ، عالی

یاتاق : بستر ، خوابگاه

یازیچی : نویسنده

یالنیز : فقط ، تنها

یال یاماج : کوهپایه ، دامنه

باش‌ اوجا خالقیمیزین‌ شیفاهی‌ ادبیاتی‌نین‌ بول‌، بول‌ ژانرلری‌ و نوع‌لاری‌ واردیر. بایاتیلار، تاپماجالار، اوخشامالار، نازلامالار،اویونلار، لایلالار و عنعنه‌لر اونلارین‌ کیچیک‌ مقیاسدا اولان‌ بیر حیصه‌لری‌دیر. بونلاردان‌ علاوه‌ «آتالار سوزو» شیفاهی‌ ادبیاتیمیزدااوزونه‌ اوزل‌ بیر یئر آچمیش‌دیر. خلقیمیز بونلاری‌ سئوه‌-سئوه‌ اوخویوب‌، سینه‌دن‌ سینه‌یه‌ ان‌ اسکی‌ چاغلاردان‌ بوگونه‌ کیمی‌قورویوب‌ بیر ده‌یرلی‌ امانت‌ کیمی‌ بو گونکو و صاباحکی‌ نسیل‌لره‌ چاتدیرمیشلار

آج تویوخ یوخوسیندا داری گورر

دالدان آتیلان داش تو پوخدان دئییر 

  ایت هورر کاروان کئچر 

  ال الی یووار الده اوزو 

 دوز یولون یئریه بیلمیر شوخوملیقدا شیللاق آتیر

پیچاق دسته سینی کسمز

ایلان هر یئره ایری گئتسه اوز یوواسینا دوز گئدر

کچل باخار گوزگیه آدینی قویار اوزگیه

دووه اوینایاندا قار یاغار 

  تزه یونجا ائششگه باش آغریسی گتیرر 

  سیره دن قالان قوتور اولار 

 ائل گوجی سئل گوجی 

  کور توتدوقینی بوراخماز 

  اوجوز اتین شورباسی اولماز

الله ایکی یومروغو بیر باشا وورماز 

 سو آخاندا یولون تاپار

قازان هلله نیب قاپاغین تاپار

ایری اوتوراق دوز دانیشاق

·         وطنه گلدیم ، ایمانا گلدیم

·         گؤز سوز یاشاماق اولار ، وطن سیز یوخ

·         غریبی وورموشلار ، " وای وطن " دئمیش

·         غربت یئردن وطن اولماز

·         غربت گؤرمه ین آدام ، وطن قدرینی بیلمز

·         کؤچن یوردون قدرینی ، دوشن یئرده بیلر لر

·         ائل ایگیدلری ایله تانینار

·         ائل ایچینده ، اول ایچینده

·         ائل یاندیران شمعی سؤندورمه ک اولماز

·         ائل گوجی ، سئل گوجی

·         ائلی اولمایانین ، دیلی ده اولماز

·         ائلین آتدیغی داش ، اوزاق گئدر

·         اوزونی خالقا چئویره نین آرخاسی محکم اولار

·         بیرلیک هاردا ، دیری لیک اوردا

·         گوج بیرلیک ده دیر

بو دوستوموز بو سوزونن کی هانسی دین چوخلی یولچی لار کومک یئتیرر   اِلیه بیلیب
اوزونه بی یاخشی قازانچی قازانا و میلت بو تحریکلی سوزونن کومک المیحه ترغیب اِلیب
هر یاندا ایشینین کوندون بیلن الیه بیلر ایشین قاباغا آپارا   حتا یولچولوخدا !!!  
سیزین نظریز نئدی ؟؟؟

این کتاب اولین رمان تاریخی است که در سال 86 نگارشش را به اتمام رساندم. سال هایی از عمرم را روی تاریخ کشورم و دیگر کشورهای جهان  گذاشته و بسیار مطالعه، تحقیق و پژو هش کرده ام و در غالب کتاب هایم داستان را با فرهنگ  و سنن دیگر  کشور ها ادغام می دادم در اکثر آثارم  به راحتی پا فراتر از مرزها گذاشته و اتفاقات و جریانات داستان را به دیگر کشورها ارجاع می دادم و پردازش داستان در شهر و روستاهای دور دیگر کشورها رخ می داد و روح داستان در همان جاها  جان می گرفت و شکل می یافت در این میان آمیزشی شیرین و قابل تفکر و از خود گذشتگی میان شخصیت های کتاب در می گرفت و التهابات و احساس های مبهم و گاه روشن داستان کاراکترها را وادار به پذیرشی احساسی و منطقی می  کرد و همین عشق وعلاقه به تاریخ بود که با تلنگری که  از سوی ناشر محترم چکاوک به حقیر داده شد نوشتن رمان تاریخی در میان آثارم  روح جاودانگی یافت .
چون تحقیقاتم از سلسله نزدیک به نیم قرن سلطنت ناصرالدین شاه تکمیل و کلی بود بر این اساس اولین اثرم را از آن دوره مغشوش و محدود جامعه ایرانی  شروع کردم و" نازبانو گمشده ناصرالدین شاه" بعد از چند ماه تلاش  خلق گردید و اتفاقا" از سوی این سبک کتابخوانان  با استقبال خوبی روبرو شد و با تیراژ سه هزار از زیر چاپ بیرون آمد و در نیمه دوم همان سال به چاپ دوم رسید و این استقبال دلگرمم کرد تا دومین اثر تاریخی خود را به نام" اشرف ملکه بی تاج وتخت" را  آغاز کرده و در سال 88 به اتمام برسانم و تاکنون با این که پنج رمان تاریخی نوشته ام که سه جلد آن  چاپ شده است ولی از نظر خودم،مخاطبان،اهالی قلم و  منتقدان " ناز بانو" بهترین و شیرین ترین آنهاست.

 در قسمت آردینی اوخو خلاصه ای از این رمان  را  که ماجرای دختری سر به شورش برداشته از اندرون حرمسرا های شاهی می باشد را  میتوانید مطالعه کنید
منبع  تلگرام 💠کانال شخصی اعظم
فرخ زاد(آخوندزاده)💠

یاز بیر اتک گوزل چیچک  الده    خومار گلیر

بیرده  طبیعت اگیننه الوان لباس گییب

قار بوز دولاندی اولدی سو چایلار آخار گلیر

جیبلر ده اولسا بوش گولوشور  دیل دوداق هله

بیر یول نفس باتاندا تازاشدان ناچار گلیر

بو روزگاریده قوناقی نیلوری کاسیب

همسایه لر نظامیله مثل قاطار گلیر

یاتندان چیخیب نه رنگیدی موز نیلیک هله

سر کوچه ده مغازیه الما خیار گلیر

ایستور اوشاخ باباسینی بیر دیندیره ولی

شیرین سوزی مذاقینه چون زهر مار گلیر

امکانی یوخدی باشدا کی بورکون عوضلیه

باش گوز شیشب دی بورکوده باشینه دار گلیر

بایرام گلیر ولی آپارور هر نه ایوده وار

بیر یول قوناق گئدنده  مصیبت هزار گلیر

کونلوم داریخما  اچ جیبوون اغزین هله

اول منتظر بهار گلیر نازلی یار گلیر

یارادانی :هوشمند