بایـــــرام

منیم حورمتلی دیلداشلاریم بیزی اوز باخیشلاریزینان سویوندورون

ساری گلین

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

ساچین اوجون هؤرمزلر، گولو سولو (قونچا) درمزلر … ساری گلین
بوسئودا نه سئودادیر؟ سنی منه وئرمزلر …
نئیلیم آمان، آمان … نئیلیم آمان، آمان … ساری گلین
بو دره نین اوزونو، چوبان قایتار قوزونو … قوزونو …
نة اوْلا بیر گون گؤرم، نازلی یاریمین، اوزونو …
نئیلیم آمان، آمان … نئیلیم آمان، آمان … ساری گلین
عاشیق ائللر آیریسی، شانا تئللر آیریسی … ساری گلین
بیر گونونه دؤزمزدیم، اوْلدوم ایللر آیریسی …
نئیلیم آمان، آمان … نئیلیم آمان، آمان … ساری گلین
سر گیسوها را نمی بافند
غنچه گل را نمی چینند
این چه حکمتی است
که تورا به من نمی دهند
*ای چوپان گوسفندها را در طول دره
باز گردان ای خورشید من
چه می شود روزی من صورت نازنین یارم را ببینم
چه کار کنم ساری گلین *
عاشقی را که از معشوقش جدا کنند
مثل این است که با شانه موها را از فرق باز کنند
من که نمی توانستم یک روز دوری یارم را تحمل کنم
سال ها از او دور ماندم
چه کار کنم ساری گلین

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

آی بری باخ

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

http://bayram.arzublog.com/uploads/bayram/bari-bakh.jpg
پنجَره دَن داش گَلیر ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– از پنجره داره سنگ می آد  , آهای اینور رو نگاه کن!  , نگاه کن!
خومار گوزدَن یاش گَلیر ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– از چشمان خمار اشک می آد , آهای اینور رو نگاه کن!  , نگاه کن!
سَنی مَنه وئرسلر ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– اگر تو رو به من بدهند  , آهای اینور رو نگاه کن!
الله ها دا خوش گلیر ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– خدا هم خوشش میاد , آهای اینور رو نگاه کن!
بری باخ ؛ بری باخ ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن ؛ هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن
پنجره نین میللَری ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– میله های پنجره ( که بین من و تو قرار داره ) ؛ هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن
آچدی قیزیل گوللَری ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– شاهده که شکوفه گل های محمدی هم ( بخاطر من و تو ) شکفته ؛ هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن
اوغلانی یولدان ائیلَر ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– پسر رو از راه بدر میکنه ؛ هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن
قیزین شیرین دیللَری ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– شیرین زبونی های دختره ؛ هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن
بری باخ ؛ بری باخ ؛ آی بری باخ ؛ بری باخ
– هآی بهم نگاه کن ؛ آهآی بهم نگاه کن

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

سودان گلن سورمه لی قیز

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

سودان گلن سورمه ­لی قیز
ای دختر سرمه کشیده که از [لب] آب می­آیی
چوخ اینجیدیر کوزه سنی
کوزه خیلی اذیتت می­کند
ائله نازایله گلیرسن
آپاریرلار بیزه سنی
آخ* آپاریرلار بیزه سنی
چنان با ناز می­آیی – یعنی با ناز زیاد می­آیی-
تو را به خانه ما می­برند
آخ تو را به خانه ما می­برند
کوزه­نی الین­نن آلام
قولومو بوینونا سالام
کوزه را از دستت بگیرم
دستم را [دور] گردنت بیاندازم
گلسن سنی اؤزوم آلام
[اگر] بیایی تو را خودم می­گیرم

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

لاله لر

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

یازین اولینده گنجه چولونده
چیخیبدی گنده دیزه لاله لر
یاغیشدان ایسلانان یاپراقلارینی
سریپلر دره یه دوزه لاله لر
خیالیمدان نه لر گلیب نه گچر
یاز گلر ائللره دورنالار گوچر
بولاغلار سماور آغ داشلار شکر
بنزیر چمنده کوزه لاله لر
میلیم اوزونده کی کارا خالدادی
هیجرانین درمانی ایلک ویسالدادیلاله لرر
نه واخدیر آشیقین گوزی یولدادیر
بیر گوناخ گله سیز بیزه لاله لر
در روزهای اول بهار، در دشتهای شهر گنجه
لاله ها دوباره تا زانوی آدم می رسند
و برگهای خیس از باران شان را
بر دره ها و دشت گسترانده اند، لاله ها …
چه چیزهایی در خیالم می آیند و چه چیزهایی می گذرند
بهار به سرزمین ما می آید و درناها کوچ می کنند
چشمه ها سماوراش باشند و سنگهای سفید شکر
در میانِ چمن لاله ها به ذغال های سرخ شده می مانند، لاله ها…
میل من به آن خال سیاه صورت توست
هم چنان که علاج هجران در نخستین وصال است
از کی تا حالاست چشم من به راه است
آه اگر روزی به خانه ی ما مهمان می شدید ای لاله ها… لاله ها… لاله ها…

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

گل گل

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

قرنفیلی درللر، دریب یئره سرللر
قرنفیل ها رو می چینند و روی زمین پهن می کنند
گوزل قیزلار ایچینده، تکجه سنی سئوللر
میان دختران زیبا همه فقط عاشق تو میشوند
گل گل گل گل دینیم ایمانیم ناز ناز
بیا بیا بیا بیا ای دین و ایمونم ای ناز من
گل گل گل گل قاشی کامانیم ناز ناز
بیا بیا بیا بیا ای ابرو کمونم ای ناز من
گئجه نی قان ائیلمه، زولفونو یان ائیلمه، باغریمی قان ائیلمه
شبم رو آشفته مکن، زلف خود پریشون مکن، دل منو خون مکن
سن منیم سن من سنین، اوزگه خیال ایلمه
تو مال منی من مال توام، فکر دیگه ای نکن
گل گل گل گل دینیم ایمانیم ناز ناز
بیا بیا بیا بیا ای دین و ایمونم ای ناز من
گل گل گل گل قاشی کامانیم ناز ناز
بیا بیا بیا بیا ای ابرو کمونم ای ناز من
آراقچینین منده دی آخدارما جیبیمده دی
شال سرت پیش منه، پی اش نباش با منه
عالم گوزله دونسه، منیم گوزوم سنده دی
همه عالم زیبا بشن، چشم من دنبال توست
خواننده:

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

باخ باخ

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

گجه لری رویامداسان
شبها در رویای من هستی
گوروره م کی یانیمداسان
نمیبینم که در کنارم هستی
هانسی دوزدی هانسی یالان
کدام راست است و کدام دروغ است
اولورم سنین ایچین یانیرام سنین ایچین
میمیرم برای تو هلاکم برای تو
بیردفعه منه باخ اورییم یاندی آخ
یک بار دیگر نگاهم کن که دلم آتش گرفته
بو نه بلایدی نه سودایدی دوشدیم آی آللـه
ای خدا این چه بلا و چه عشقی بود که گرفتارش شدم
باخ باخ بیر منه باخ
نگاهم کن نگاهم کن یکبار دیگر نگاهم کن
اولورم سنین ایچین یانیرام سنین ایچین
میمیرم برای تو هلاکم برای تو
یاندی بو دیل یاندی دوداخ
آتش گرفت این زبان آتش گرفت این لب
اولورم سنین ایچین یانیرام سنین ایچین
میمیرم برای تو هلاکم برای تو
سحـر یِلی اَسـدی گولوم
باد صبحگاهی وزیدن گرفت گل من
گوزلرینده قالیب گوزیم
چشمانم خیره در چشمانت مانده است
بیر منه باخ جانیم گوزیم
یک بار دیگر نگاهم کن ای چشم و چراغ من
اولورم سنین ایچین یانیرام سنین ایچین
میمیرم برای تو هلاکم برای تو
باخ باخ بیر منه باخ
نگاهم کن نگاهم کن یکبار دیگر نگاهم کن
اولورم سنین ایچین یانیرام سنین ایچین
میمیرم برای تو هلاکم برای تو
خواننده:

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

باغچامیزا گلدی باهار

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

باغچامیزا گلدی باهار، یاشیل شالی سردی باهار
گل دئدیم گلمه دی یار ،گلمه دی یار(2)
منی یادا سالسان اگر،اوره ییمی آلسان اگر–
آی جئیران سئوگیلیم ، مهربان سئوگیلیم
سیریمی بیلمه دین ، بیلمه دین یار (2)
اوزون دئدین گوزله منی،شیرین سوزله دینله منی
گوزله دیم گلمه دین یار، گلمه دین یار

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
سه شنبه 1396.1.8
بؤلوملر : اهنگ لرین یازیسی,

تورکی آذربایجانی تقویمین یوکله یین (دانلود)

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

http://bayram.arzublog.com/uploads/bayram/taqvim_turkce_2.jpg

تورکجه آذرباجانین تقویمی
عکسن کیفیتی یوخاریدی الیه بیلرسیز اوستونده ساغ کلیک الیب و save as کلمه سینن هاردیزا یوکلیه بیلرسیز

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
دوشنبه 1396.1.7
بؤلوملر : ایل بایرامی,

آذربایجانین بایرام دَب لری

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی


http://bayram.arzublog.com/uploads/bayram/bayram_1_.jpg
علی اصغر وطن پرست، گوینده‌ی رادیو و کارشناس آیین‌های سنتی آذربایجان، در گفت‌و‌گو با ایسنا، منطقه آذربایجان‌شرقی، در این باره اظهار کرد: در  زمان‌های گذشته که هوا در بهار نیز سرد بود، اهل فامیل در خانه‌ی بزرگ خاندان که غالباً خانه‌ی مادربزرگ‌ها بود، دور کرسی جمع می‌شدند و همین دور همی‌ها سبب نزدیکی دل‌ها به هم می شد.

وی افزود: به همین ترتیب نیز، ریش سفیدان فامیل، با میانجی‌گری، کسانی که با هم کدورتی داشتند را آشتی می‌دادند و احترام به بزرگ ترها به معنای واقعی کلمه در این مجالس به چشم می‌خورد.

وی عنوان کرد: خانه‌ی بزرگتران فامیل از رونق خاصی برخوردار بود و عیدی گرفتن از سوی بزرگ‌ترها لذت خاص خود را داشت و فال حافظ نیز زینت بخش محافل بود.

وطن پرست گفت: صندوقچه ها که در گویش آذری (یاخدان) نامیده می‌شوند، گنجینه‌ی اسرار مادربزرگ‌ها بود و بچه‌ها برای گرفتن عیدی دور آن جمع می‌شدند و نگاه کنجکاوانه‌شان را به دستان مادربزرگ می‌دوختند.

وی با اشاره به اینکه عادت‌های غذایی در گذشته تفاوت‌های خاصی با امروز داشت، بیان کرد: پلو از جمله غذاهای مختص عید بود که مادران سالی یکبار و به یمن فرا رسیدن عید با ظرافت و حساسیت خاصی دم می‌کردند و اهل خانه از این که شام پلو خواهند خورد، در پوست خود نمی‌گنجیدند.

وی خاطرنشان کرد: عید تنها به معنای نو شدن لباس‌ها نبوده و بلکه باید تحول را از درون خود شروع کنیم تا با دلی پاک به پیشواز سالی جدید برویم، چرا که نیاز انسان، حرکت به سمت تکامل است.

امید است تا با نو کردن افکار و روحیات خود، رخت سبز بهار را بر تن کنیم و با تداوم این راه پایان سال را نیز جشن بگیریم.
به هنگام تحویل سال از تمامی برکت های زندگی نمونه ای را در سفره تحویل سال می گذارند تا این برکت ها از سال کهنه به سال نو منتقل شود و به این ترتیب جریان زندگی ادامه یابد ...

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
دوشنبه 1396.1.7
بؤلوملر : ایل بایرامی,

نسیمی دیوانیندا شعر بیچیملری و دیل

0 گؤروش
یازار:‌ اهرلی

1- 6. الیفنامه

الیفبا حرفلرینین بیر به بیر شعره سالېنېب تفسیر ائدیلمه‌سینه، الیفنامه دئییلیر. بو نوع شعر، عاشېق شعری شاخه‌لریندن بیری سایېلماقدادېر. نسیمی یازدېغې الیفنامه‌لرده، حروفیلیڲین حرفلر حاققېنداکې دۆشۆنجه‌لرینی راحاتجا تفسیر ائتمیشدیر. اۏ، الیفبا حرفلرینی باشدان سۏنا و یا سۏندان باشا، ترتیب ایله قصیده قالې‍بېندا و هر حرفی بیر بئیتین باشېنا سالاراق شرح ائتمیشدیر.

همین شیوه ایندیه قده‌ر عاشېق شعرینده مرسوم اۏلان شیوه‌لردن سایېلېر. تۆرکیه‌ده بکتاشیلر و علویلر آراسېندادا بو طرز شعرلر، نسیمی‌نین تأثیری ایله طریقتین دینی- فلسفی دۆشۆنجه‌لرینی بیر آزدا اسرار انگیز بیر هاوا ایله آچېقلاماق مقصدی ایله رایج اۏلموشدور.[1]

آذربایجان دیوان ادبیاتېندا الیفنامه یازان شاعیرلر چۏخ اۏلموشلار. بو نوع شعرین اۏخوجولار طرفیندن داها یاخشې منیمسنمه‌سی اۆچۆن، آشاغېداکې پیغمبر نعتینده اۏلان الیفنامه‌نی نقل ائدیریک:

الیف- آللاهېن حبیبیدیر محمد مصطفی،
ت- تشرّف ائیله‌رم‌ اسم شریفین یادیله،
جیم- جمال رویونون بیر ذره‌سیدیر آفتاب،
خ- خلیلی‌دیر خدانېن هم رسولو بی‌گۆمان،
ذال- ذلیل اۏلماز آنا هر کیم کی ائیله‌ر اتّباع،
زا- زوال یۏخ شرعینه آنېن الی یوم القیام،
شین- شفاعت تاجېنې باشېنا گئیدیردی خدا،
ضاد- ضلالت اۆزره ائتمز امّتی هئچ اجتماع،
ظا-‌ظهور‌ائتدیکده‌نورو، گئتدی کۆفرۆن ظۆلمتی،
غین- غارت ائیله‌دی عئشقی بو کؤنلۆم شهرینی،

قاف- قدومیله تشرّف ائیله‌دی خلق جهان،
لام- لواء الحمد احسان ائتدی یزدان هم آنا،
نون- نبیلر خاتمیدیر، هم قامونون ابدالی،
هـ- هیدایت بولموشوز آنېنلا بیر حق راهېنا،
یا- یاراشېر خالیق و مخلوق آنې مدح ائتمڲه،

 

ب- بنی‌دور ائتمه‌سین عئشقیندن اۏل‌شاهېن خدا.
ث- ثواب اۏلور آنې یاد ائده‌نه بی حد، شها!
حا- حیات جاودان بولور اۏلان عاشېق آنا.
دال- دئدی پیغمبریمدیر اۏل حبیب با صفا.
را- رسالت تختی‌نین سلطانې، فخر انبیا.
سین- سعادت بولوسار اۏل شاها ائده‌ن اقتدا.
صاد- صلات ایله سلام اۏلسون آنا بی‌انقضا.
طا- طاپارلار حققه آنجاق دیله‌ییب وصل و لقا.
عین- عالملره رحمت گلدی اول خَیْرُ الْوَارا.
فا- فراقیله توتوشوب یانارام صبح و مَسا.
کاف- کریمدیر سائلینه بی‌حساب ائیله‌ر عطا.
میم- محبت ائیله‌ین بولور او سلطانا علا.
واو- وجودا گلدی آنین‌چۆن بو ارض ایله سما.
لام الیف- لا لایزالین دۏستودور اول طاوها.
سن ده قدّوسی آنېن مدّاحی اۏلغېل دائیما.

ادبیات تاریخیمیزده الیفنامه‌لر، اوستادنامه کیمی عاشېق شعر قالېبلارېنادا سالېنمېشدېر.

نسیمی‌نین الیفنامه‌لری‌نین اؤزۆنه مخصوص حال و هواسې واردېر. او، بورادا یئنه‌ده اؤزۆنۆن اۆره‌کدن ایناندېغی حروفیلیک اینانجلارېنې تفسیر و تبلیغ ائدیر.

2- 6. قصیده

قصیده کلمه‌سی‌نین آنلامې قصد ائتمک و یؤنلمک دیر. شعرده: معلوم بیر هدف ایله یازېلان اوزون شعر فۏرماسېدېر. قصیده‌ده بیرینجی بئیتین ایلک مصراعی بۆتۆن بئیتلرین سۏن مصراعلارې ایله اویاقداش یا هم‌قافیه اۏلمالېدېر.

قصیده ان آزې 15 بئیت و ان چوخ 99 بئیت اۏلور.

قصیده‌نین آشاغېداکې مهم نۏعلارې واردېر:

1. تحمیدیه. 2. نعت. 3. منقبه. 4. مدحیه. 5. عرفانیه. 6. اجتماعیه. 7. فلسفی. 8. اؤیود وئریجی. 9. سیاسی. 10. انتقادی.

نسیمی‌نین قصیده‌لری عمومیتله 1، 2، 3 و 5 - نجی نۏعلاردان سایېلېر. اۏنون قصیده‌لری ایستر الیازمالار، ایسترسه‌ده چاپ اۏلموش دیوانلارېندا ایندیه قده‌ر داغېنېق حالدا، دیوانېن مختلیف یئرلرینده یئرلشدیریلمیشدیر.

بیز بو چاپدا، قصیده‌لری خاص بیر بؤلومه توپلادېق. اۏنون قصیده‌لری آراسېندا 51، 47، 43، 34، 33، 32، 22 و 21 بئیتلی قصیده‌لر واردېر.

3- 6. غزل

بو کلمه‌نین معناسې قادینلار ایله عاشیقانه صحبت ائتمک دیر. شعر دۆنیاسېندا ایسه 6 بئیتدن آز و 15 بئیتدن چۏخ اۏلماماق شرطی ایله یازېلان عئشق و گؤزللیڲی ترنّم ائده‌ن شعردیر. غزلده‌ده قافیه‌لر، قصیده‌ده دئدیڲیمیز کیمی گلر. بیرینجی بئیته مَطلع، سۏن بئیته مَقطع دئییلیر. شاعیرین تخلّص آدې مقطعده گلیر. نسیمی‌نین غزللری آذربایجان ادبیات تاریخی‌نین ان لطیف و اۏیناق غزللری حساب اۏلونور و بعضاً دانېشېق دیلی قده‌ر ساغلام و طبیعی‌دیر. اۏنون غزللری عمومیتله عاشېقانه- عارفانه غزللر حساب اۏلونور. نسیمی دیوانلارېنا مینه یاخېن غزل سالېنمېشدېر. بوز بورادا اۏنا انتسابې مشکوک اۏلان غزللری آیرې بؤلۆمه یېغدېق. بیز 401 قطعی و 98 منسوب غزل تقدیم ائدیریک.

4- 6. ترجیع‌بند

بندلر ایله قورولان اوزون بیر شعر بیچیمیدیر. هر بند بیر غزل کیمی اۏلور، بندلری بیر- بیرینه باغلایان «واسیطه‌ بئیت»، هر بندین سۏنوندا تکرار اۏلور. عمومیتله شاعیریمیزین چاپ اۏلموش دیوانلارېندا یئرلشن اۆچ گؤزه‌ل ترجیع‌بندی بورایا تۏپلادېق.

5- 6. مربع

دؤرد مصراعلی بندلردن تشکیل تاپان و بندلری‌نین دؤردۆنجۆ مصراعلارې اویاقداش اۏلان شعره مربع (= دؤردلوک) دئییلیر. مربع بیچیملی شعرلرین بندلری‌نین ایلک اۆچ  مصراعی‌دا اویاقداش اۏلمالېدېر. نسیمی‌نین حضرت پیغمبرین لا فَتی الا عَلی، لا سَیفَ الا ذوالفَقار حدیثینی تضمین ائتدیڲی بیر و «مستفعل مفعولن» وزنینده باشقا مربّعی واردېر.

6- 6. مستزاد

بو کلمه‌نین آنلامې زیاده‌لنمیش دیر. هر غزلین مصراعېنا قیسا بیر مصراع آرتېرېلاراق دۆزه‌لیر. آرتېرېلان قیسا مصراعېن آدې زیادهدیر. زیاده گره‌ک قاباقکی مصراعېن معناسېنې تکمیل ائتسین و حذف اۏلارسا، اصل مصراعېن معناسېنا خلل یئتیرمه‌سین و اصل مصراع ایله اۏیاقداش اۏلسون. نسیمی آدېنا معروف اۏلان 8 مستزادې بورایا تۏپلادېق.

7- 6. مثنوی

بو کلمه‌نین معناسې ایکیلی دیر. هر بئیتین مصراعلاری مستقل قافیه‌لی اۏلان شعر نوعودور. نسیمی‌نین بورادا ( 3 ) مثنویسینی نشر ائدیریک. بیرینجی مثنوی 51 بئیتدیر و نسیمی دیوانې‌نېن بۆتۆن نسخه‌لرینده باشدا گلمیشدیر. بو مثنوینی اۏنون، قارداشې شاه خندانېن جوابېندا یازدېغې روایت اۏلونور.

8- 6. ملمّع

بیر مصراعی تۆرکجه، باشقا مصراعی عربجه و یا فارسجا اۏلان شعردیر. مولوی رومی‌نین تۆرکجه- فارسجا و نسیمی‌نین تۆرکجه- عربجه ملمّعلری واردېر. بیز نسیمی‌دن 7 ملمّع یېغا بیلدیک.

ملمّع عمومیتله غزل بیچیمینده یازېلېر. بئیتلرین بیر مصراعی تۆرکجه و باشقا مصراعی عربجه و یا فارسجا اۏلور. بعضاًده مصراعلارېن بیر پارچاسې تۆرکجه و دیگر پارچاسې عربجه و یا فارسجا اۏلور. بیز نسیمی‌نین 7 ملمّعینی گتیرمیشیک.

9- 6. تویوق

سید نسیمی، قاضی برهان الدین‌دن سۏنرا، هجا اؤلچولرینه اهمیت وئره‌ن بیر شاعیردیر. اۏنون بو اؤلچۆنۆن تویوق نوعوندا بیزه چۏخلو شعری گلیب چاتمېشدېر.

بیر، ایکی و دؤردۆنجۆ مصراعی اویاقلې یا هم‌قافیه اۏلان و عروض اؤلچۆسۆنۆن فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلن بحرینه مخصوصدور، فارسجا و عربجه‌ده یۏخدور. ان چوخ تویوق یازان شاعیر ایسه قاضی برهان الدین‌دیر. اۏندان سۏنرا حجمجه چۏخ تویوق یازان، نسیمی سایېلېر. اۏنون بیر چوخ تویوقلارې مصرّع دیر. بیز بو نشریمیزده نسیمی‌نین 279 قطعی و 134 مشکوک و منسوب تۏیوغونو تقدیم ائدیریک. نظیره‌لر و مشکوک شعرلر بؤلۆمۆنه‌ده اۏنا منسوب اۏلان تویوقلارې سالمېشېق. نسیمی‌نین دیوانېندا‌، غزل بؤلۆمۆندن سۏنرا، ان جاذبه‌لې بؤلۆم تویوق بؤلۆمۆدۆر.

10- 6. باشقا هجا اؤلچۆلری

یقین ائدیریک کی سید نسیمی‌نین هجا اؤلچۆلری‌نین باشقا فورمالارېندادا شعرلری اۏلموشدور. بئله شعرلر اهل حق، بکتاشیلر و باشقا باطینی طریقتلر آراسېندا رایجدېر. اۏنلار حله‌لیک عموم ادبیات مئیدانېنا چېخمامېشدېر.

آشاغېداکې گرایلی همین طائفه‌لر آراسېندا ائشیدیلمیشدیر و نسیمی‌یه منسوبائدیلیر:

باخ بو دلبرین اۏینونا،

گۆناهین آلمېش بۏینونا.

سحردن عاشېق قۏینونا،

       گیره‌ن دلبرین قۏلویام.

11- 6. شعر صنعتی نمونه‌لری

نسیمی‌نین یارادېجېلېغېندا اوستالېقلا و قصداً ایشله‌دیلن بیر چۏخ شعر صنعتی نمونه‌لری ایله قارشېلاشماق اۏلور.  بونلاردان بعضیلرینی آشاغېدا وئریریک:

1. جیناس: سؤیله‌نیشلری و یازېلارې بیر ولاکین معنالارې آیرې ایکی کلمه‌نی بیر یئرده گتیرمک صنعتی‌دیر. دیوانېن متنینده چۏخلو جیناسلارا راست گله‌جکسینیز. میثال اۆچۆن:

دۆشدۆ یئنه دلی کؤنۆل گؤزلری‌نین خیالینه،

گؤزۆمدن‌دم به دم آخان‌غمیندن‌سو دڲیل، قاندېر،

مئهر روخون تابینه دۆشدۆ کؤنۆل یا نه‌دیر،

اریدیر فۆرقت اودو، اوش جیگریم یانا دورور،

توتدو گۆلزار جهانی ابر گوهربار، بار،

 

*

 

*

 

*

 

*

 

 

بیلمه‌ییرم بو کؤنلۆمۆن فیکری نه‌دیر، خیالی نه؟

لبین‌قندیندن،‌ای‌جان!گل‌سوسامېش‌جانېمې قاندېر.

شمعه دۆشن نارېنا یانسا گره‌ک، یا نه‌دیر؟

گلمه‌دی جانېما وصلین مددی یا نه دورور؟

بار دارد ابر نیسان، یۆز شقایق وار، وار.

آشاغېداکې غزل نسیمی‌نین جیناس ایشلتمکده سۏن درجه مهارتلې اۏلدوغونو گؤستریر:

نور تجلّی شعله‌سی دۆشدۆ ازلده آلېنا،
معجزه‌ی محمدی گؤزلری سئحریدیر آنېن،
جهد ائده‌رم کی آلېنا کؤنلۆمۆ وئرمیه‌م، ولی،
کیمسه اگرچی ایسته‌مز دۆشمڲه فیتنه‌یه، ولی،
دۆشدۆ نسیمی‌نین باشې زۆلفۆ تکی آیاغېنا،

 

گؤزلری‌نین بو رنگ ایله یاشې بویاندې آلېنا.
رحمت حق بو جادونون امّتینه و آلېنا.
هم بیلره‌م کی عاقیبت آلېنا کؤنلۆم آلېنا.
شۆکر ائده‌رم کی دۆشمۆشم آلا گؤزۆنۆن آلېنا.
دۆشه‌لی جان گؤزۆ آنېن بدر معمّم آلېنا.

2. مراعات نظیر (= تناسب): بیر- بیرلری ایله متناسب و اویغون اۏلان ان آزې ایکی کلمه‌نی بیر مصراع و یا بیر بئیتده گتیرمک صنعتی‌دیر:

لوح محفوظام، حروفام، ابجدم من، هم هجا،

هم‌منم بلقیس‌دؤوران، انس و جن و وحش و طیر،

هر قاندا کیم شرح ائیله‌رم‌شیرین‌دۏداغېن‌قندینی،

روخ اوتارسان، پیاده یورو شها،

چرخِ نرّادین نقوصون ترس اۏخور گؤزسۆز فقیه،

آیېن هیلالی اگرچی گۆنشدن آلېر نور،

هم ختایام هم ختن، هم نافه‌ی تاتارېیام،

نوح و داوود و سۆلئیمان و زکرّیا، شُعیب،

 

*

 

*

 

*

 

*

 

*

 

*

 

*

 

 

هم خلیله کعبه اۏلدوم هم منم صۏم و صلات.

هم سۆلئیمانام، هم آنېن خاتم دؤورانیام.

ای واه اوشر طوطی گیبی اۏل لعل شکّر قندینه.

فیل و فرزین ایله سوره‌سن آت.

کعبتئینی گؤر کیم آتار حقّه‌بازېن تاسېنا!

بو آیې گؤر کی گۆنش نور آلېر هیلالېندان.

چین‌و ماچین و موغول چین،هم‌گؤزه‌ل فغفورویام.

موسی‌مست و عیسی‌مست و احمد مختار مست.

3. ایهام: ایکی یادا ایکیدن آرتېق آنلامې اۏلان بیر کلمه‌نی بیر مصراع و یا بیر بئیتده گتیریب، یاخېن آنلامېنې دئییب، اوزاق آنلامېنې قصد ائتمک صنعتی دیر.

لعلینده جام خمر مصفّا دڲیلمیدیر،

وعده‌یی‌قۏی‌،ای‌کؤنۆل!گل‌خۏش‌گؤره‌لیم‌ بو دمی،

قاشېن مدبّری نئجه چکمیش بو قۏوسو کیم،

مُعنبر سۏنبۆلۆن شاها گۆل سیرابا پرچیندیر،

زمانه تاسېنا عاشېق وجودو کعبتین اۏلدو،

بو بحره دالالېدان نسیمی،

گر سنی گؤرسه ایدی دۆشده پری،

 

*

 

*

 

*

 

*

 

 

*

 

*

خالېن سیاهی حبّه‌ی سئودا دڲیلمیدیر؟

دۆن‌کی‌کئچدی‌دانلاغایت‌بس‌بودم‌خوش‌دمدۆرۆر.

یاسین یازمایا بو شکیل ایله مین دبیر.

معاذ الله خطا قېلدېم نه پَرچین، نافه‌ی چیندیر!

آپاردې‌عقلیمی‌مندن، بو حۆسنِ عئشق تاسېندان !

ترک ائیله‌دی اۏل زر ایله سیمی.

اۏدا سالاردې اۏتوز ایکی پری.

4. تضاد (= طباق): ایکی دۆشۆنجه، دویغو و خیال آراسېندا بیر- بیرینه ضدّ اۏلان کیفیتی گؤسترمک صنعتی‌دیر:

گئجه- گۆندۆز، ظلمت و نور جلال ایله جمال،
اوَّل- آخیر، ظاهیر و باطین حقیقت حالېنې،

قارا زۆلفۆنۆ رخ ‌اۆزره ‌گؤره‌لی گؤزۆم نیگارېن،

گرچی گؤزدن گئتدیڲین آدې فراق اۏلدو، ولی،

زۆلفۆن قارانقۆسۆندان یۆزۆن نورو گؤرۆندۆ،

گتیر، گتیر، گتیر اۏل کاسه‌ی روان‌پرور،

 

 

*

 

*

 

*

 

*

 

 

قهر و لۆطفۆن عاشېقه کوفر ایله ایمان گؤستریر.
صورت و معنا منادېر، جیسم و در جان گؤستریر.

دۆن ایله گۆنۆم همیشه، قامو شام ایله سحردیر.

هر جهتدن باخارام وصلین وصالې منده‌دیر.

هر قاندا شام اۏلورسا، آردېنجا صبحدمدیر.

گؤتۆر، گؤتۆر، گؤتۆر اۏل چنگی کیم نوا گؤستر.

5. عکس (= طرد و عکس): بیر مصراعېن آنلاملې ایکی پارچاسېندان بیرینی اؤنجه، ایکینجینی سۏنرا گتیرمک صنعتی‌دیر:

نوشین لبی‌نین لعلی، لعلی لبی‌نین نوشین،
هر کیم یۆزۆنۆ گؤرمز، گؤرمز یۆزۆنۆ هر کیم،

 

شیرین سئوه‌ر‌م جاندان، جاندان سئوه‌رم شیرین.
چندین‌چکر اۏل‌هیجران،هیجران‌چکر اۏل‌چندین.

6. حُسن تعلیل: هر هانسې بیر واقعه‌نی گؤزه‌ل و خیالی بیر سبب و علّته باغلاماق صنعتی‌دیر:

بوگۆن نسیمی‌یه گؤرکیم قاپېندا مسکیندیر،

دۆن-گۆن‌فراقېندان‌گؤزۆم یاشېن‌تؤکر،قان‌آخېدار،

بنزه‌تمز آنېن یۆزۆنۆ آیا نسیمی سۏر نه‌دن،
کیپریک اوخیله یارالې قېلدې گؤزۆن نسیمی‌یی،
قد و یۆزۆن حکایتین، ائشیده‌لیدن، ای صنم!

 

زکات حۆسنۆنۆ وئرگیل کی بو گدایا دۆشر.

لعلین غمیندن دم به دم یاقوت و مرجان آخېدار.

شول‌معنیدن‌هرکیم‌یۆزۆن‌گؤرمۆشدۆر،آیا‌طعن‌ائده‌ر.
آنېن‌اۆچۆن‌گؤزۆندن‌اوش، لحظه‌به‌لحظه‌قان‌گئده‌ر.

سرو گلیر خیالېما، چهره‌دن ارغوان گئده‌ر.

آرتــیغین اوخوماغا بورا کلیک اِئلین
دوشنبه 1396.1.7